Sivas’ın Divriği ilçesinde bulunan Divriği Ulu Cami, bölgenin Erzincan merkezli Türk Beyliği Mengücekoğulları tarafından yönetildiği dönemde Mengücekli Beyi Ahmet Şah ve eşi Turan Melek tarafından camisi ile birlikte 1229 yılında yaptırılmıştır. Mühendislik ve Mimari sanatlarının dünyada tek olan İslam mimarisinin bu çok değerli başyapıtı iki kubbeli türbeye sahip bir cami ve ona bitişik bir (darüşşifa) hastaneden oluşmaktadır. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, Anadolu’nun göbeğinde adet Türk mimarisi ve geleneksel Türk taş işçiliğinin örneklerini yansıtması nedeniyle UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır.. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren ilk mimari yapısı olma özelliğini taşımaktadır.
Mimarı Ahlatlı Hürremşah’ın elinde 1228 yılında şekil alan Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, plan tipi ve süsleme özellikleri bakımından dünya genelinde benzeri olmayan bir eserdir. Caminin bahçesinde inşa edilen iki katlı, avlulu ve eyvanlı bir yapı olan Darüşşifa, inşa edildiği tarihte çeşitli hastalıkların su sesi ile sağlıklarına kavuşması amacıyla kurulmuş ve bu alanda benzersizdir. Yaklaşık 9 asır önce inşa edilen bu cami ve darüşşifa, her yönüyle benzersizdir.
Divriği Ulu Cami ve Darüşşifa, dıştan bakıldığında sade bir mimari görünüm sergiler. Anadolu’da Türk medeniyetini tarafından atılan ilk imzalardan biridir. Caminin giriş kapıları olan Darüşşifa Taç Kapısı, Cami Kuzey Taç Kapısı, Cami Batı Taç Kapısı ve Şah Mahfili Taç Kapısı'nın her biri birbirinden farklı eşsiz bezemeleri ile akıllara durgunluk verecek kadar güzel, mimarlık ve mühendislik mesleğinin gurur veren, insanları mest eden birer harikası niteliğindedir.
Divriği Ulu Cami’nin özellikle taç kapılarında yer alan figürler, üç boyutlu, asimetrik, bitkisel ve geometrik şekilleriyle özgün bir betimleme anlayışıyla heykele yakın yüksek kabartma tekniğinde işlenmiştir. Dönemin teknolojik imkanları göz önüne alındığında, taşın adeta bir dantel gibi işlendiği Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası'ndaki barok mimari üslubun Türk ve İslam Sanatı'nda bir başka benzeri olmadığı gibi ziyaretçilerde büyük bir hayranlık uyandırmaktadır.. Taç kapılarda olduğu gibi cami içindeki her sütun, sütun kaidesi ve sütun başlığı ile kubbe içi tavan süslemeleri de ayrı üslup ve bezeme örneklerini sergilemektedir.
