Prof. Duman Zhekenov, Orta Asya-Çin ilişkilerini değerlendirerek bölge ülkelerinin stratejik bilinçle hareket etmesi gerektiğini vurguladı. Orta Asya’nın bağımsızlığını koruyabilmesi için birlik içinde hareket etmesinin önemine dikkat çekti.
El-Farabi Kazak Milli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi’nden Prof. Duman Zhekenov, Orta Asya ve Çin arasındaki ilişkileri değerlendirdiği konuşmasında uluslararası ilişkiler disiplininin Batı merkezli bakış açısı ile şekillendiğini belirtti. Zhekenov, Çin’in uluslararası ilişkiler anlayışının kökenlerini Konfüçyüs ve Sun Zi gibi düşünürlere dayandırdığını ifade etti.
Batı Merkezli Yaklaşıma Eleştiri
Zhekenov, Batı’nın kendisini derinlemesine tanırken diğer kültürleri yeterince anlamadığını ve bu durumun uluslararası ilişkilerde beklenmedik sonuçlar doğurduğunu belirtti. Hong Kong ve Makao’nun Çin’e devri sürecini örnek göstererek Batı’nın öngörüsüzlüğünü eleştiren Zhekenov, “Batı, Çin’de iç karışıklık yaratmayı umarken, Hong Kong ve Makao Çin ekonomisinin itici güçleri haline geldi,” dedi.
Çin’in Orta Asya Vizyonu
Zhekenov, Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping’in Orta Asya ile ilişkiler konusundaki vizyonuna da değindi. 2023 yılında Xi’an’da düzenlenen “Orta Asya-Çin” zirvesinde dile getirilen “istikrarlı, rekabetçi, uyumlu ve işbirliği içinde birleşik bir Orta Asya” hedefinin önemine dikkat çekti. Ayrıca, 2025 yılında Astana’da gerçekleştirilecek ikinci zirvenin Orta Asya ülkeleri açısından önemli bir dönüm noktası olacağını vurguladı.
Stratejik Bilinç Eksikliği
Çin’de Orta Asya’yı inceleyen 100’den fazla araştırma merkezi bulunduğunu belirten Zhekenov, “Orta Asya’da bu konuda derinlemesine çalışan bilim insanlarının sayısı oldukça sınırlı. Eğer ne kendimizi ne de başkalarını tanımazsak, kaybetmeye mahkûmuz,” diyerek bölge ülkelerine stratejik bilinç geliştirme çağrısı yaptı.
Orta Asya’nın Geleceği İçin Birlik Çağrısı
Zhekenov, Orta Asya’nın bağımsızlığını sürdürebilmesi için bölge ülkelerinin birlik içinde hareket etmesi gerektiğini belirtti. Ortak bir strateji geliştirilmesi gerektiğinin altını çizen Zhekenov, “Orta Asya ülkeleri, uluslararası ilişkilerde güçlü bir aktör olmak istiyorsa, ortak bir vizyon etrafında birleşmeli,” dedi.
